Văn Học Dân Gian

VĂN HỌC DÂN GIAN

Văn học dân gian có 5 dặc trưng

Vhdg là thành phần nghệ thuật ngôn từ trong những sang tác dân gian mang tính chất tổng hợp nhiều yếu tố nghệ thuật bao gồm âm nhạc, động tác, điệu bộ và thành phần nghệ thuật ngôn từ đó vừa có mối liên hệ mật thiết với các yếu tố khác vừa có tính độc lập tương đối. vhdg là những sáng tác tập thể, truyền miệng, lưu truyền trong dân gian. Vhgd và vh viết đều là sáng tác nghệ thuật ngôn từ, song văn hoc dan gian có những trưng  khác với vh  viết về  phương thức sáng tác và lưu truyền, về phương pháp miêu tả và biểu hiện dời sống. Những đặc trung này tạo nên giá trị và vai trò không thể thiếu của vh dg trong lich sử vhọc , văn hóa của dân tộc.

Câu 1:  tính nguyện hợp, đa chức năng

TÍNH NGUYÊN HỢP

Tính nguyên hợp đó là sự dính liền nhau ngay từ đầu ở những yếu tố khác nhau trong những sáng tác văn hóa. Là thuộc tính chi phối tất cả những thuộc tính còn lại của vhdg. Hay có thể giải thích như Chu Xuân Diên:  Tính nguyên hợp có sự hòa lẫn, trỗn lẫn với nhau mọt cách tự nhiên, vốn có của nhiều yếu tố khác nhau, ở dạng những yếu tố này chưa bị phân hóa.

Các biểu hiện:

Sự chưa tách rời của vhdg với đời sống thực tiễn của con người, dặc ttrung này nhằm đáp ứng nhu cầu sáng tác, thưởng thức nghệ thuật và đòng thời cũng là phương tiện để nhẫn thức và phản ánh thực tại đời sống.

Vd: Thần thoại đẻ đất của người Mường thể hiện trọn vện tính thiêng liêng , hấp dẫn của nó trong các nghi thức hát mo. Tác phẩm gồm 28 chương, được diễn kể trong 12 dêm liền. Các thầy cúng hát bên người chết.

Vhdg có sự kết hợp giữa chức năng nghệ thuật và chức năng thực hành.

Nó tham gia trực tiếp vào mọi lĩnh vực hoạt động của đời sống.

Vd   : ra đi anh có dẵn dò

Ruộng sâu cấy lúa, đất gò trồng khoai.

Câu ca dao trên hàm chứa những tri thức về trồng trọt bên cạnh còn bày tỏ tâm tư tình cảm.

Tính nguyên hợp còn biểu hiện ở sự chua tách rời các sáng tác dân gian với các loại hình nghệ thuật khác trong tổng thể văn hóa.

Vd: lời kết hợp âm nhạc, giai điệu, tiết tấu, động tác, điệu bộ

       Sân khấu dân gian: lời kể, âm nhạc, điệu bộ, dạo củ, diễn xuất.

Tính đa chức năng

Chức năng nhân thức

Giáo sư Nguyễn Khánh Toàn nhận định: vhdg là bộ bách khoa toàn thư nó bao gồm phong , tâp quán, kinh nghiệm sống, lễ giáo..

Có thể nói vhdg là một bìa học sinh động về mọi phương diện.

Vì biết vhdg là phương tiện nhận thức tốt nhất cho nên trong thời kì phong kiến, cho nên các giai cấp thống trị thường xuyện chú ý đến vhdg.

Ý nghĩa nhận thức của vhdg đối với nhân dân biểu hiện cụ thể , thiết thực:

+ thương con cho con ăn tiết, giết con cho con ăn gan

+ rau má ra máu

+ đau bụng uống nước sông, đau mắt lấy nhựa xương rồng mà bôi

Chức năng giáo dục

Cách giáo dục rất phong phú, đa dạng có thể trực tiếp hay gián tiếp qua hệ thống hình tượng

Có những tp mang ý nghĩa trực tiếp:

 Con không nghe lời cha mẹ trăm đường con hư.

Học thầy không tầy học bạn. Bé ăn trộm gà già ăn trộm trâu.

Ăn quả nhớ kẻ trồng cây, đây là một lời giáo huấn vô cung sâu sắc. ....

Chức năng thẫm mỹ:

Cn tm bao gồm mục tiêu hướng đến cái đẹp cảu vhdg và khoái cảm thẫm mỹ mà tác phậm đem đến cho người đọc. Tuy nhiên với mỗi độc giả cái hay cái riêng được giải mã một cách riêng.

Dư âm của cái đẹp chính trong sự bình dị:

 “anh đi anh nhớ quê nhà

Nhớ canh rau muống nhớ cà dầm tương.”

Chức năng sinh hoạt

Đây được xem là đặc trung riêng của vhdg, và nó xuất phát từ nguồn gốc nguyên thủy, bởi sự chưa tách rời các hình thức sinh hoạt vhdg với hoạt động của đời sống.

         V hdg nảy sinh trong môi trường sống của người lao động, nó là bộ phận ko thể tách rời của đời sống nhân dân. Có thể nói từ khi con người cất tiếng khóc chào đời cho đến khi lìa đời, dù trong thời điểm nào cũng dều có mặt của vhdg.

Câu 2: tính tập thể  và tính truyền miệng

Tính tập thể

Tính tập thể phải thể hiện được tâm tư tình cảm và nhu cầu của tập thể.

Cách diễn đạt phải phù hợp với cách diễn đạt tập thể

Vd: mình về mình có nhớ ta

      Ta về ta nhớ hàm răng mình cười

Hoặc: Mình nhớ ta như cà nhớ muối

     Ta nhớ mình như cuội nhớ trăng

Cở sơ tâm lý tập thể là tính tập thể của những hoạt động sản xuất, hđxh của con người trong gđ khác nhau của lịch sử nhân loại.

Như vậy mối quan hệ  biện chứng giữa cá nhân và tập thể là và sức mạnh của tâm lý tập thể đã tạo  nên tính tập thể cảu vhdg. Chính tập thể đã chi phối tính truyền miệng.

Tính truyên miệng

như vậy mối qh hệ biện chứng giữa cà nhân với tập thể và sức mạnh tâm lý của tập thể đã tạo nên tính tập thể của vh dg. Chính tập thể đã chi phối tính truyền miệng.

Chữ viết xuất hiện và phát triển thì vh dg vẫn phát triển song song. Vh dg cung tồn tại song song với vh viết.

Chữ Hán và chữ Nôm khó  nên vh viết được ít người biết tới, cho nên vh dg vẫn còn pt mạnh.

Một số tác giả ko muốn đua những sáng tác cua mình lên trên các phương tiện truyền thông. Dù được truyền miệng nhưng những sáng tác này vẫn có sức trường tồn:

    Hoan hô các cụ trồng cây

Mười cây chết chín, một cây gật gù

Chúng bay có mắt như mù

Mười cây chết cả, gật rù cây nào.

Câu 3: Tính Dị Bản

Vh viết: qua trình ấn loát, in ấn “ tam sao thất bản”

Đối với vh dg, trên cơ sở truyền thống và ứng tác, tính dị bản ra đời. với loại hình nghệ thuật này, nếu còn công chúng thưởng thức thì còn sáng tác và lưu truyền. Còn sáng tác và lưu truyền thì dĩ bản. Dị bản là bản khác trên cơ sở một bản có trước, tương tự.

Sở dĩ có nguyên nhân dị bản là do các nguyên nhân sau:

+ dị bản trong vhdg là một quy luật sáng tạo ứng tác chủ yếu là ứng dụng một số truyền thống, có thêm bớt chút thong tin cho phù hợp với hoàn cảnh cụ thể. Vhdg sáng tạo bằng con đường liên tục , hình thành các dĩ bản để đáp ưng nhu cầu thực tiễn của nhân dân. Đây là nguyên nhân quan trong nhất.

Vd : trời mưa lâm thâm ướt đãm lá cỏ

Em thương người đón ngõ trao thư

Dị bản: trời mưa lâm thâm ướt đẫm lá sen

Em thương người đón ngõ trao thư

Dị bản có tính sóng ngầm cho nên cứ tiếp tục được lưu truyền trong dân gian thì các sáng tác nhuộm màu sắc và tiếp tục có dị bản khác.

Dị bản là hiện tượng đặc biệt của vhdg, ko nên coi thuognwf dị bản, càng có nhiều dị bản càng quý.

Câu 4: tính quốc tế

Nước ta nằm vị trí đặc biệt của Đông Nam Á, bán đảo Đông Dương là nơi gặp nhau của nhiều nền văn hoá trong đó có hai nền văn hoá lớn: Ấn Độ và Trung Quốc.

Văn học ta thể hiện tính riêng của dân tộc ta, điều đó là một chân lý hiển nhiên.

Nước ta chịu ảnh hưởng của nhiều nên văn hoá từ  xâm  nhập ngoài vào. Sự giao lưu văn hoá ko có gì lạ.

Tác phẩm vhdg ko có sự kiên cố nên dễ bị ảnh hưởng văn học dg của các dân tộc khác.

Trong kho tàng vhdg  bất cứ dân tộc  nào, bên cạnh mang yếu tố dân tộc riêng của mình lại có những yếu tố mang tính chất quốc tế.

Vd: trên thế giới những năm 70 của tk 20, người ta tim thấy 500 dị bản về truyện Tấm Tám.

Vd: tục ngữ ta có câu: lời nói đọi máu. Bên Tây Ban Nha cũng có câu: những mũi tên thì xuyên vào thân thể còn lời nói độc thi xuyên vào tâm hồn.

Như vậy tính quốc tế là một hiện đặ biệt của văn học dg. Do đó phải hết sức tránh những khẳng định sai lầm về nét dặc sắc này nọ cảu vhdg dân tộc mình khi chưa tiến hành sâu rộng. Dặc biệt nên từ bỏ quan niệm thô thiển cho rằng hễ tím ra được nhiều nét khác biệt hoàn tonaf giữa dân tộc mình với dân tộc khác là càng làm rõ tính độc đáo riêng biệt của d tộc mình. Thật ta, nhieuf khi nêt độc đáo, dân tộc lại thể hiện ngay ở chính yếu tố tương đồng.

Câu 5: Tính địa phương