Văn học hiện đại

Câu 1: tình hình văn học hiện thực phê phán (1930-1945)

Văn học hiện thực không chỉ đáp ứng những nhu yêu cầu của cuộc đấu tranh xh trong một thời kỳ lich sử sôi động nà còn phản ánh quá trình vẫn động của các hệ tư tưởng. Về văn hoá xh, xh thực dân nữa phong kiến  bóc lột nhân dân đến cảnh khốn cùng. Bên cạnh đó tư sản giàu có, xa hoa, truỵ lạc, một số bộ phân người dân bị tha hoá, bị đảy đến đường cùng.

Các nhà văn hiện thực có ảnh hưởng rõ rệt cảu Phương tây như: Vũ trong Phụng, Nam Cao, lối viết mới hơn so với nhà văn đi theo con đường truyền thống quen thuộc như  Nguyễn Công Hoan, Ngô Tất Tố.

Những năm 30 của tk 20 là thời kỳ hình thành và phát triển mạnh mẽ của vh hiện thực phê phán VN. Vh ht pp đã kế thừa và phát triển những truyền thống vh hiện thực chữ nghĩa trong các thế kỷ trước, khắc phục những nhược điểm tồn tại tròn thế khách quan và những phương pháp biểu hiện của các nhà văn quá khứ. Nhìn chung có thể chia thành các nhóm nhỏ:

Gdd1: 1930- 1935

Gđ 2: 1936 – 1939

Gđ 3: 1940 – 1940

Gd 1930 -1935

Bước đầu khẳng định vị trí của vh ht trên văn đàn. Những tác phẩm cảu Nguyễn Công Hoan, Ngô Tất Tố, Vũ Trọng Phụng, Tam Lang vẫn lần lượt khẳng định vị trí của vh ht pp. Mở đầu cho trào lưu vh ht pp với thể loại truyện ngắn.

Nguyễn Công Hoan là tác giả tiêu biểu cho van học hien thực phê phán ở thời kỳ đầu với những tp như: ngựa người người ngựa, kép tư bền.

Ngô Tất Tố thể hiện vh trên báo chí. Còn Tam Lang , Vũ Trọng Phụng  viết phóng sự trong vh hiện thực phê phán, các tác phẩm như: Tôi kéo xe của Tam Lang, Dân biều dân biểu cau VTP. ...

Tiểu phẩm của Ngô Tất Tố đã lật mặt trái của bịp bợm, ngu dân cảu bọn thực dân, phong kiến.

Tuy nhiên vh ht pp thời kỳ này chỉ phản ánh được những nét cục bộ, những hiện tượng nổi trên bề mặt của xhm, chưa nêu lên được bản chất . những vấn đề lớn mang tầm quát cảu thời đại, chưa tập trung vào những mâu thuẫn chủ yếu của xh. Một số tác giả còn giao động giũa chủ n ghĩa hiện thực với củ nghĩa lãng mạn. Một só phóng sự chịu ảnh hưởng nặng nề của chủ nhĩa tự nhiên.

Giai đoạn1936 -1939

Bước sang thời kỳ mặt trận dân chủ, vhht phê phán phát triển rực rõ hơn bao giờ hết. Có thể xem đây là thời kỳ thắng thế của cnht. Lực lượng sáng tác ngày càng đong đảo hơn, ta có thêm Nguyên Hồng, Nguyễn Đình lạp, bồi huy phồn..

Trong thòi kỳ này, bên cạnh một khối lượng rất lớn phóng sự và truyện ngắn là sự phát triển mạnh mẽ của tiển phẩm ngô tất tố, tam lang, một vụ khs nhanh gọn và lợi hại, đáp ưng kịp thời những yêu cầu nóng vội của xã hội.

Tiểu thuyết đã đè cập đến những vấn đề chính trị xã hội quan trọng, đã tố cáo mạnh liệt những thủ đoạn áp bức bóc lột, chính sách mỹ dân giả dối

ddax nói lên nỗi thống khổ của công-nông và biểu dương tình thần đấu tranh đòi cải thiện đời sông, đòi tự do dân chủ.

Tú Mỡ vết những bài thơ rào phúng có tính chất ngụ ngôn như bài con bò, bài con chó chửi bọn tay sai bán nước. Vũ trọng phụng viết 3 cuốn tiểu thuyết lớn như giông tố, số đỏ, vỡ đê. Nguyên hồng mới xuất hiện đã tỏ ra sung sức với tiểu thuyết bí đỏ, những ngày thơ ấu, hàng loạt truyện ngắn đầy tính chiến đấu đăng trên các báo chí của đảng.

Văn học hiện thực phê phán thời mặt trận dân chủ phát triển độtbiến về cả số lượng và chất lượng do ảnh hưởng của phong trào cách mạng quần chúng  dưới sự lãnh đạo của đcsvn là nhân tố quyết định chuyển biến của nền văn học.

 giai đoạn 1940-1945

trong đại chiến thứ tg lần thứ 2, dưới ách cảu 2 tên Nhật, Pháp, Dang r rút lui vào hoạt động bí mật, sách báo tiến bộ bij đóng của và tịch thu. Vh ht pp len lỏi để tồn tại ssong với nhiều trào lưu vh khác.

Nam cao đã đưa vh ht lên đỉnh cao. Truyện của Nam cao hầu hết là những tấm bi kịch cảu những người nông dân nghèo khổ. Trước những ngày đen tối truocs cách mạng t8 ông đã sáng tác: Sống mòn, Dời Thừa, trăng sáng

Truyện Tô Hoài giúp ta tìm hiểu những con người với những phong tục tập quán, sinh hoạt của một vùng nông thôn ngoại thành Hà Nội. nhưng đằng sau phục tục đó, T H đã phán ánh được một xh cùng quẫn nghèo khổ.

Vhht giai đoạn 40-45 đã có sự phân hoá truocs sự khủng bố cảu địch, một số tg đã đi trệch hướng nhưng còn mọt số nhà văn ht đã tiếp thu được ảnh huongr cảu đảng qua nhóm văn hoá cứu quốc bí mật như Nam Cao, Tô Hoiaf , Nguyễn Hồng..... tuy ko bóc lột những mẫu thẫn của xh, nhưng cũng duy trì được một thái độ dám nhìn vào sự thật, thấy được cái không khí oi bức cảu xh dang ngột thở, đang quằn quại lột xác để chuyển mình.

Nhìn chung  vh ht pp VN là một hiển tượng không thuàn n hất, trong quá trình phát triển đôi khi nó bị pha trộn bởi những khuynh hướng lãng mạn và tự nhiên chủ nghĩa.

Câu 2: tình hình văn học lãng mạn 1932-1945

          Văn học giai đoại 32-45 có 3 dòng phát triển song song và xen kẽ là văn học cách mạng, văn học hiện thực và văn học phê phán. Trong đó, thơ mới và tự lực văn đoàn là hai vấ đề nổi lên trong giai đoạn này.

Thơ mới

Năm 1942, thi nhân  Hoài Chân và Hoài Thanh ra đời. cuốn sách đã gốp phần tổng kết phong trào thơ mới. quan niệm của tác giả thi nhân VN về cơ bản vẫn là nghệ thuật vì nghệ thuật.

Quan niệm chung của các nhà thơ mới là quan niệm nghệ thuật vì nghệ thuật. Những chuện đau khổ, thất nghiệp, biến cố chính trị ...không phải là đè tài chính cảu họ. Cac nhà thơ mới thường chia thành  2 con người:

Con người hành động và con người văn chương. Con người hđ có thể đấu tranh chính trị, còn con người văn chương thì vẫn ở trong tháp ngà nghệ thuật .

Trong thơ mới cái tôi cá nhân luôn được đề cao. Đólà cái tôi bản lĩnh và cái tôi cảu chính tác giả. Xuân Diệu phát biểu trên một tạp chí nước ngoài răng: trong khoảng 10 truocs cm t8-19945, thơ tôi luôn nói về số phaannj đau khổ của con người, khao khát cuộc sống tươi đẹp,. Nhiều độc giả dã thích thơ tôi. Trong thơ tôi có những hình ảnh mới, có ươc vọng nguyện vong. Tất cả những cái đó khác với thơ truyền thống.

Thơ mới vừa có tính tích cự vừa có tính tiêu cực của nó.

Thơ mới la tiếng nói đau khổ, ko chiu vui với xh ngang trái vùi dập đương thời.

Trong thơ mới có cái buồn uỷ mĩ, bạc nhược, cái buồn bi quan về cuộc sống nó làm bi luỵ và quẫn biết bao nhiêu là người.

Thơ mới chiu ảnh hưởng cảu thơ ca phương Tây và thơ ca phương Đông.

Tự lực văn đoàn

Năm 1930 Nguyễn Tường Tam từ Pháp trở về nước với bằng cử nhân khoa hocjvaf một quan niệm mới về xã hội và văn chương. Năm 1932, Nguyễn TưỜNG Tam đã đứng ra làm chủ bút báo phong hoá và năm 1933 lập ra nhóm tự lực văn đoàn gồm mấy anh em dọng họ Nguyễn Tường như Nguyễn Tường Tam( Nhất Linh), Nguyễn Tường Long (Hoàng Đạo), nguyễn tường lân(thạch lam), trần khánh dư(khải hưng) và một số văn nghệ sỹ khác.

Tôn chỉ của Tự lực văn đoàn gồm các diểm cơ bản sau:

Dùng lời văn giản dị, dễ hiệu, it Nho,một lối văn thật

Ca tụng cái hay cái đẹp của đất nước mà có tính cách bình, ko có tính cách trưởng giả, quý phái.

Trong tư do cá nhân

Làm cho người ta biết đạo Khổng không còn hợp thời nữa

Đem phương pháp  khoa học Thái Tây áp dụng áp dụng cho văn học VN. Tự lực văn đoàn chủ trương thực hiện một cách tân hoàn toàn trong văn chương, một mặt là dáu tranh cho sự giải phóng cá nhân là cơ sở xh, một mặt đấu tranh cho sự trong sáng của ngôn ngữ và hiện đại hoá các thể loại vh.

Tlvđ dương cao ngọn cờ cá nhân đòi quyền sống ch con người, đòi giải phóng cá nhân ra khỏi đại gđ phong kien và bảo vệ hạnh phúc đoi lứa theo kiểu mới.

Tlvđ đã tiếp thu của cả phương Đông và phương Tây, của truyền thống vh dân tộc để xây dựng một nên tiểu thuyết VN hiện đại.

Vd: hồn bươm mơ tiên hất không khí của truyện Nôm tk 18: quan âm thị kính. Mô típ chú tiểu Lan gần gũi với mô típ Thị Kính giả trai đi tu. Còn cái tên hồn bướm mơ tiên đầy chất thơ và màu sắc triết học thì lại bắt nguồn từ chuyện Trang Tử mơ thấy bướm.

TLVĐ có hoài bão về một nền văn hoá dân tộc và thực sự đã có đóng góp lớn. Hoạt động văn chương lúc đó là chuyện sang trọng, thiêng liêng, là lý tưởng sống của một lớp người. không làm đc cách mạng thì làm văn chương, gửi tâm sự yêu nước vào tình yêu quê hương, yêu tiếng Việt. Cho nên người ta đã đi vào văn chương với tất cả niềm say mê với tâm huyết của mình.

Có thể nói TLVĐ đã đóng góp rất lớn vào nền văn học dân tộc. Họ có hoài bão ề văn học dân tộc. Họ có điều kiện nhưng khong thích con đường làm quan, làm giàu mà đi vào chuyện văn chương.

Câu 4. Vẻ đẹp tâm hồn phụ nữ Việt Nam trong chiến tranh qua văn học việt nam 1945-1975

Hình nả nguoiwfphuj nữ trong văn học dưới ngòi bút của nhà thơ có cách nhìn nhận khác nhau. Trong cách mạng không còn thấy những tiếng than thân trách phận, những lời than thở đau buồn... người phụ nữ việt nam trong văn học hiện đại 45-75 đã trở về với nét đẹp giản dị đời thường và với công việc thường nhật.

Hình nahr người phụ nữ trong thơ ca giai đoạn này không hẳn là đề tài chính. Hẳn trong mỗi chúng ta không ai quên đc hình ảnh người mẹ với nét cười đen nhánh sau tay áo,trong ánh trưa hè trước giậu thưa trong thơ của Lưu trọng lư càng không thể quên đc nét đằm thắm dịu dàng của người mẹ “khuyên ành áo thắm,áo the nâu “ của đoàn văn cừ. Trong thơ nguyễn bính với nét đẹp ủa người mẹ viên nam ruyền thống tần tảo, đảm đang,, giàu yêu thương và đức hy sinh. Ai như mẹ trong ngày tết biết lo toan, vun vén như thế này? “ giết lợn đồ xôi, lại giết gà/ cỗ bàn xong cả từ hôm qua/ suốt đem giao thừa mẹ tôi thức/ lẩm nhẩm cầu kinh đức chúa ba” (tết của mẹ tôi – nguyễn bính)

Thời kỳkháng chiến 45-75

Người phụ nữ thoát ra khoi vòng cường toả của lễ giáo phóng kiến để hoà mình vào công việc chung của đát nước. Đó là những cô thanh niên xung phong trên tuyến đường lửu Trường sơn “Em đúng bên đường như quê hương/vai ao bạc quàng súng trường” (LÁ Đỏ - Nguyễn Đình Thi).

Khác với Nguyễn Du đã treo lở lững một câu hỏi lớn: “đau đớn thay phậnđàn bà/ kiếp sinh ra thế biết là tại đâu?. Nay nhà thơ Huy Cận đại diện cho dân tộc trong bài thơ “ ca ngợi phụ nữ VN” (1966) viết “ chị em tôi toả nắng vàng lịch sử/ NẮng cho đời nên cũng nắng cho thơ” Nhà thơ như hoá thân vào người phụ nữ để tử vào và nhủ thầm rằng: trong cuoocj sống hôm nay phụ nữ là một phần của lịch sử, họ toả năng cho cuôc đời, cảm hứng cho thi sĩ. Sự hi sinh anh dũng của các  chàng trai và cô giai trong đổ tuổi thanh xuân –đó cũng là một vùng thẫm mĩ quyen thuộc cho các nha thơ thời chiến hướng tới.

Văn học cảu thời kỳ kháng chiến chống mỹ đã ghi lại nhiều hình ảnh đẹp, chân thực, cao cả của các cô gái thanh niên xung phong. Như trong thơ của phậm Tiến Duật  (truong son đông, trường sơn tây), Lâm thị Mỹ Dạ( khoảng trời và hố bom), Ngôi sao sao lẻ loi cảu Nguyễn Đình Thi....  Truyện ngắn : Những ngôi sao xa xôi của Lê Minh Khuê góp phần thêm chân dung đẹp, c.hân thưc và sinh đông cảu nền  van học một thời.  truyện có 3 nhân vật: Phương Định, Nho và Thao. Ba cô gái đã phá bốn bom ở vùng trọng điểm, căng thảng hồi họp khi Nho bị sập hầm, bị thương. Những ngoi sao xa xôi là chủ nghia anh hùng và tâm hồn trong sang cảu những cô gái thanh niên xung phong ở vung trọng điểm trwn đường Trương Sơn.

Nguyên Thi  có tác phẩm “người mẹ cầm súng” “ những đáu con trong gia đình”. Trong tp : Người Mẹ cầm súng” có chị Út Tịch vô cùng gan góc và coá tính Chiến đấu cao. Chị út nói “ còn cái đai quần cũng đánh”.

Thời kỳ kháng chiến 1945 - 1975

Trong không khí của cuộc cách mạng sục sôi và dưới ánh sáng của lý tưởng mới, hơn bao giờ hết hình ảnh người phụ nữ hiện lên với vẻ đẹp mới - vẻ đẹp của những con người đã được giải phóng, được tháo ra khỏi vòng cương tỏa của lễ giáo phong kiến của thời, để hòa mình vào công cuộc chung của đất nước. Đó là những cô thanh niên xung phong trên tuyến lửa Trường Sơn “Em đứng bên đường như quê hương/ Vai áo bạc quàng súng trường” (Lá đỏ - Nguyễn Đình Thi ) hoặc có thể là những cô gái Nam Bộ “dịu dàng như những nàng tiên”, là những “cô du kích, giao liên” của chốn quê hương gian khổ mà anh dũng trong “Trở về quê nội” - Lê Anh Xuân… Tất cả đều hiện lên đẹp đẽ bởi mang trong mình hồn thiêng của sông nước. Khác với Nguyễn Du đã từng treo lơ lửng một câu hỏi lớn: “Đau đớn thay phận đàn bà / Kiếp sinh ra thế biết là tại đâu?”. Nay, là người đại diện cho dân tộc, nhà thơ Huy Cận trong bài thơ “Ca ngợi người phụ nữ Việt Nam” (1966) viết: “Chị em tôi tỏa nắng vàng lịch sử/ Nắng cho đời nên cũng nắng cho thơ”. Nhà thơ như hóa thân vào người phụ nữ để tự hào mà nhủ thầm rằng: trong cuộc sống hôm nay, người phụ nữ là một phần của lịch sử, họ tạo nắng cho nhân gian và tạo nắng cho thơ - nghĩa là họ làm đẹp cho cuộc đời, họ cũng là cảm hứng của thi sĩ...

VẺ ĐẸP CỦA NGƯỜI PHỤ NỮ VIỆT NAM XƯA VÀ NAY TRONG VĂN HỌC

LÊ XUÂN

VẺ ĐẸP CỦA NGƯỜI PHỤ NỮ VIỆT NAM XƯA VÀ NAY

TRONG VĂN HỌC

        Vẻ đẹp của người phụ nữ Việt Nam in đậm dấu ấn trong thơ ca, nhạc, họa, điêu khắc… và mãi bất tử với thời gian. Họ đã góp phần làm nên vẻ đẹp của văn hoá dân tộc.

       Phụ nữ Việt Nam (PNVN) từ xưa tới nay vốn mang vẻ đẹp thầm lặng thoang thoảng như hương quế giữa rừng xa:

                                          Em như cây quế giữa rừng

                                Ngát thơm ai biết, lẫy lừng ai hay.

Đó là vẻ đẹp chân quê, giản dị và đáng yêu. Ở họ không phải lúc nào cũng là liễu yếu đào tơ, là cái bóng của người đàn ông mà luôn tiềm ẩn một sức mạnh chẳng kém gì nam giới. Họ là một nửa của cuộc sống nhân loại. Nhà văn M. Gôrky (người Nga) đã nói: Không có mặt trời thì hoa không nở/ Không có mẹ hiền, anh hùng, thi sĩ hỏi còn đâu?.

      Từ xưa, phụ nữ ta đã có truyền thống chống ngoại xâm: Giặc đến nhà đàn bà cũng đánh. Trong cuộc dựng nước và giữ nước đã có nhiều phụ nữ nổi tiếng như: Bà Trưng, Bà Triệu, Ỷ Lan… đã làm cho quân giặc nhiều phen bạt vía kinh hồn. Hai Bà Trưng đã từng:

                                      Hồng quần nhẹ bước chinh yên

                               Đuổi ngay Tô Định, dẹp yên biên thùy.

     Trong kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ đã xuất hiện nhiều gương chiến đấu hy sinh anh dũng của các chị: Võ Thị Sáu, Nguyễn Thị Minh Khai, Mạc Thị Bưởi, Nguyễn Thị Nhỏ, Nguyễn Thị Chiên, Trần Thị Lý, Nguyễn Thị Tuyển, Nguyễn Thị Hằng, Võ Thị Thắng, chị Út Tịch, mẹ Tơm, mẹ Suốt, bà Nguyễn Thị Định, Nguyễn Thị Bình, Trương Mỹ Hoa v.v. Quyết tâm đánh giặc đến cùng của các mẹ, các chị là Còn cái lai quần cũng đánh (Người mẹ cầm súng – Nguyến Thi)

        Trên lĩnh vực Văn học Nghệ thuật, Giáo dục, Khoa học… nhiều phụ nữ là những nhà thơ, nhà văn, hoạ sĩ  nhạc sĩ, kỹ sư, bác sĩ, tiến sĩ  tài năng như: Diệu Nhân (người Phú Thọ)- một thiền sư, nữ sĩ thời Lý; Nguyễn Thị Duệ (người Chí Linh- Hải Dương, bà Huyện Thanh Quan (tức Nguyễn Thị Hinh), người Hà Nội- một nhà thơ tài hoa ở thế kỷ thứ XIX; bà Bảng Nhãn (tức Lê Thị Liễu)- nữ sĩ nổi tiếng ở đất Quảng Nam; và các nhà thơ như Hồ Xuân Hương, Đoàn Thị Điểm… cho tới Anh Thơ, Vân Đài, Mộng Cầm, Sương Nguyệt Ánh, Xuân Quỳnh, Phan Thị Thanh Nhàn, Thuý Bắc, Lâm Thị Mỹ Dạ, Dương Thị Xuân Qúy v.v.

       Trên bất kỳ lĩnh vực nào, ở giai đoạn lịch sử nào ta cũng đều bắt gặp tên tuổi của những phụ nữ nổi tiếng, làm vẻ vang dân tộc. Cả thế giới đều tôn vinh phụ nữ. Chúng ta hãy nhìn lại những quan niệm về vẻ đẹp của người PNVN xưa và nay. Vẻ đẹp ấy biểu hiện qua hình thể, lý tưởng và lẽ sống, trí tuệ và tâm hồn. Hay nói một cách khác đó là vẻ đẹp về hài hoà giữa hình thức và nội dung

        Trước CMT8 phần lớn PNVN nhuộm răng đen, búi tóc đuôi gà, mặc áo tứ thân, chít khăn mỏ quạ, đội nón quai thao… Ca dao-dân ca, thơ văn, nhạc hoạ đã ghi lại:

                                           Một yêu tóc bỏ đuôi gà

                                    Hai yêu ăn nói mặn mà có duyên

                                            Ba yêu má lúm đồng tiền

                                    Bốn yêu răng nhuộm hạt huyền thêm xinh

                                           Năm yêu con mắt hữu tình…

Hay như những câu:

          “Những người con mắt lá dăm/ Lông mày lá liễu đáng trăm quan tiền”

          “Ai làm cái nón quai thao/ Để cho anh thấy cô nào cũng xinh”.

          “Ngó lên đầu tóc em bao/ Chéo khăn em bịt dạ nào chẳng xiêu”.

          “Cô kia bới tóc đuôi gà/ Nắm đuôi cô lại hỏi nhà cô đâu?”

          “Bước lên xe đầu đội khăn rằn/ Dáng đi yểu điệu, ngồi gần say mê”

          “Răng đen ai nhuộm cho mình/ Để duyên mình đẹp, để tình mình ưa”

          “Những người thắt đáy lưng ong/ Vừa khéo chiều chồng lại khéo nuôi con”.v.v…

Hoặc trong thơ Nguyễn Bính:

                                              Nào đâu cái yếm lụa sồi

                                       Cái dây lưng đủi nhuộm hồi sang xuân

                                             Nào đâu cái áo tứ thân

                                      Cái khăn mỏ quạ, cái quần nái đen?  (Chân quê).

      Một thời cha ông ta lại quan niệm người phụ nữ có khuôn mặt chữ điền mới đẹp Mặt chữ điền lắm tiền nhiều ruộng. Đó là vẻ đẹp phúc hậu, đã từng đi vào thơ Hàn Mặc Tử: Vườn ai mướt quá xanh như ngọc/ Lá trúc che ngang mặt chữ điền (Đây thôn Vĩ Dạ). Đến thời hiện đại vẻ đẹp bên ngoài của người phụ nữ thật lắm màu nhiều sắc. Cái áo tứ thân của mẹ ta xưa đã được cách điệu thành áo dài với nhiều kiểu dáng. Tà áo em bay bay, bay bay trong nắng dịu dàng/ Aó bay trên đường như mây xuống phố/ Áo trên sân trường tựa cánh chim câu. Đẹp biết bao quê hương cho em chiếc áo nhiệm màu! (Một thoáng quê hương - Từ Huy và Thanh Tùng).

      Nhà thơ Nguyễn Duy đã đã nhớ lại một thời áo trắng sân trường:

                                             Thướt tha áo trắng nói cười

                                      Để ta thương nhớ một thời áo nâu  (Áo trắng má hồng).

Nhà thơ Lê Đình Cánh thì:

                                            Ở đâu tôi cũng phải lòng

                                   Những cô thôn nữ nâu sồng áo quê   (Cảnh nghèo)

 Còn nhà thơ Phạm Đình Ân lại bị hút hồn bởi chiếc áo nâu của cô gái:

                                          Anh yêu áo trắng, áo hồng

                                     Lại càng yêu đến vô cùng: áo nâu!   (Áo nâu)

 Hoặc anh cảm nhận được vẻ đẹp nền nã của chiếc áo đen mà em đã mặc trong cái thuở ban đầu:

                                           Aó đen ai mặc tình cờ

                                   Để cho ai nhớ bây giờ ai quên?

                                     … Thanh tao nào phải kén màu

                                   Sắc đen ngậm ánh sáng vào bên trong…  (Áo  đen).

Nhà thơ Bùi Văn Bồng trong một buổi chiều tà bên bờ sông Hậu khi nhìn thấy cô gái Nam Bộ mặc áo bà ba, chèo xuồng ba lá đã quên cả lối về, vì đã quá đam mê trước vẻ đẹp của tà áo diệu kỳ này:

                                    … Dòng sông thì rộng mênh mông

                                   Aó em lại thắt eo hông làm gì

                                         Khen ai khéo chít đường ly

                                  Để cho tà áo thầm thì lời quê.

                                                                          (Aó bà ba)

Vẻ đẹp của chiếc áo bà ba ấy cũng đã hơn một lần được nhạc sĩ Nhật Trường- Trần Thiện Thanh ngợi ca: Chiếc áo bà ba trên dòng sông thăm thẳm/ Em gái Ninh Kiều tóc dài chấm lưng thon.

    Nhưng có lẽ vẻ đẹp lâu bền nhất của người con gái và có sức quyến rũ lạ kỳ là cái duyên ngầm. Chẳng thế mà khi chồng giận, cô gái đã khéo nhỏ nhẹ:

                                            Chồng giận thì vợ làm lành

                                    Miệng cười tủm tỉm: rằng anh giận gì?

chứ không như cô gái khác quá vội vàng và dứt khoát để chia tay:

                                          Đất xấu vắt chẳng nên nồi

                                    Anh đi lấy vợ để tôi lấy chồng.

Hoặc có cô thẳng thừng tuyên bố:

                                            Chồng gì anh, vợ gì tôi

                                     Chẳng qua là cái nợ đời cầm tay.

Hạnh phúc của vợ chồng, của gia đình đôi khi chỉ vì một sự tự ái, một chút nghi ngờ thiếu cảm thông là có thể đổ vỡ. Nhưng đa số PNVN rất giàu lòng vị tha và có đức hy sinh. Có người đã tự hạ mình xuống tận cùng để giữ gìn hạnh phúc:

                                            Chàng ơi phụ thiếp làm chi

                                     Thiếp như cơm nguội đỡ khi đói lòng.

Hoặc có khi hạnh phúc đã tan vỡ,  người vợ đã chia tay anh chồng phụ bạc rồi nhưng vẫn còn khuyên và lo cho anh:

                                            Anh về lấy vợ bên sông

                                    Còn tôi tơ tưởng lấy con ông lái đò

                                           Phòng khi sóng cả, gió to

                                     Để tôi còn kịp chở đò đưa anh.

Anh đã có vợ khác, tôi đã có chồng, nhưng tôi vẫn độ lượng cứu giúp anh những lúc thất cơ lỡ vận,  khi anh gặp phải cảnh cơm chẳng lành, canh chẳng ngọt. Thế mới biết tấm lòng vị tha của PNVN đẹp biết chừng nào!

lúa

    Cách mạng tháng Tám 1945 thành công, đã làm một cuộc đổi đời cho dân tộc. Những cô yếm thắm răng đen, sột soạt quần nâu, mặc áo tứ thân đã cầm súng, cầm cuốc đi phá đường, cản bước tiến của thực dân Pháp, gác lại mọi chuyện gia đình:

                                         Nhà em phơi chưa khô

                                  Ngô chửa vào bồ, sắn thái chưa xong

                                       Nhà em con bế con bồng

                                 Em cũng theo chồng đi phá đường quan.  (Tố Hữu)

Họ là những phụ nữ ba đảm đang, ba sẵn sàng việc nước, việc nhà để chồng con yên tâm đánh giặc. Đã có biết bao bà mẹ Việt Nam trong kháng chiến chống Pháp, chống Mỹ Ba lần tiễn con đi, hai lần khóc thầm lặng lẽ/ Các anh không về, mình mẹ lặng im (Tạ Hữu Yên). Có mẹ ở Hà Bắc đã vá hơn hai trăm chiếc áo cho bộ đội, chiến sĩ: …Tấm áo ấy bấy lâu nay con thường vẫn mặc/ Để nhớ ngày chúng con về Hà Bắc/ Quần nhau với giặc, áo con rách thêm/ Nên các mẹ già lại phải thức thâu đêm vá áo/ Tấm áo ấy bấy lâu nay con quý hơn cơm gạo/ Đời mẹ nghèo thương áo rách/ Áo rách nên thương/ (Nguyễn Văn Tý). Người mẹ trong bài thơ Đất quê ta mênh mông của Dương Hương Ly đã Ðào hầm từ lúc tóc còn xanh/ Nay mẹ đã phơ phơ đầu bạc/ Mẹ vẫn đào hầm dưới tầm đại bác/ Bao đêm ròng tiếng cuốc vọng năm canh. Tấm lòng mẹ rộng mênh mông như luỹ như thành, có thể dấu cả sư đoàn dưới đất. Chính những việc làm tưởng như nhỏ nhoi của các mẹ, các chị đã góp phần làm nên một Dáng đứng Việt Nam, một sức mạnh Việt Nam tạc vào thế kỷ. Những bà má ở Hậu Giang, bà Bầm ở Trung du, bà Bủ ở Việt Bắc, mẹ Tơm ở Thanh Hoá, mẹ Suốt ở Quảng Bình, chị Út Tịch ở Cầu Kè, Trà Vinh… và biết bao các mẹ, các chị đã đi vào thơ ca, nhạc, hoạ. Chị Út Tịch với quyết tâm đánh Mỹ đến cùng Còn cái lai quần cũng đánh. Những cô gái người Pa cô, Vân Kiều đi tải đạn, và tay vót chông miệng hát không nghỉ. Những cô gái Châu Yên ở Tây Bắc với bàn tay vén khéo Đụng vào khung cửi vải thành hoa/ Vung nắm tấm hoá ra đàn gà, thế mà các cô đã dùng súng trường hạ thần sấm, con ma của không lực Huê kỳ. Mười cô gái ở Ngã ba Đồng Lộc (Hà Tĩnh), tuổi đẹp như trăng rằm từ 18 đến 20 đã ngã xuống để làm xanh một khoảng trời con gái (Lâm Thị Mỹ Dạ). Nhiều cô gái Em ở nông trường hay ra biên giới miệng vẫn hát vang lời ca Cuộc đời vẫn đẹp sao, tình yêu vẫn đẹp sao! Những cô giáo ở Tây Bắc, Việt Bắc, Tây Nguyên hay ở vùng sâu, vùng xa hy sinh cả tuổi xuân để đem chữ Cụ Hồ tới đàn em thơ ở các bản làng dân tộc xa xôi, hẻo lánh. Cô giáo người Tày Tô Thị Rĩnh đã dùng tiếng đàn để thu hút các em học sinh người Hmông tới lớp, lấy đồng lương ít ỏi của mình để mua tập vở cho các em. Ta hãy nghe lời tự hát, tự ru lòng mình đến rơi nước mắt của các cô giáo ở một bản làng heo hút vùng cao:

                                            Ở rừng tự hát ru nhau

                                     Lá trầu chị héo, quả cau em già

                                           Ước ao có một gian nhà

                                     Có trưa đưa võng đón bà lên chơi…   (Em đi - Lê Đình Cánh).

Những người PNVN đẹp trong lao động, đẹp trong chiến đấu, và trong đời thường họ càng đẹp hơn. Người vợ đã nén nỗi đau, tiễn chồng ra trận và hứa với anh: Lúa tốt lắm anh ơi/ Giải thi đua em giật (Trần Hữu Thung), vẫn luôn xoè bàn tay bấm đốt , nhìn hoa bưởi, hoa chanh mà mong ngày anh về. Chị không mang nỗi buồn bi luỵ như người chinh phụ xưa trong buổi tiễn đưa:

                                  Cùng trông lại mà cùng chẳng thấy

                                  Thấy xanh xanh những mấy ngàn dâu

                                        Ngàn dâu xanh ngắt một màu

                                 Lòng chàng ý thiếp ai sầu hơn ai?      (Chinh phụ ngâm)

Nhà thơ Phan Thị Thanh Nhàn đã cảm nhận được vẻ đẹp kín đáo của một cô gái nông thôn gói bông bưởi vào chiếc khăn tay tặng người yêu ngày mai ra trận: Nhờ hương thơm nói hộ tình yêu…/Hai người chia tay sao chẳng nói điều chi/ Mà hương thầm thơm mãi bước người đi. Nhiều cuộc chia tay đẹp như cánh nhạn lai bồng dưới một trời phượng đỏ.

        Những người mẹ, người vợ ở hậu phương luôn làm yên lòng người đi chiến đấu. Nàng dâu và mẹ chồng càng thương nhau hơn: Phải đâu mẹ của riêng anh/ Mẹ là mẹ của chúng mình đấy thôi/ Mẹ tuy không đẻ không nuôi/ Mà em ơn mẹ suốt đời chưa xong… (Xuân Quỳnh). Người mẹ nào mà chẳng thấy mát lòng hả dạ khi nghe những lời tâm tình của nàng dâu như thế!  Người phụ nữ hôm nay không còn là những cô gái xưa trong thơ Nguyễn Bính: Em là con gái trong khung cửi/ Dệt lụa quanh năm với mẹ già. Họ cũng không hoá đá như nàng Tô Thị xưa. Họ là một nửa của vẻ đẹp cuộc sống, và chiếm hơn 50% dân số nhân loại.

      Vẻ đẹp hình thể và vẻ đẹp tâm hồn của người PNVN ngày nay đã được nâng lên một bước phù hợp với thời đại trong xu thế hội nhập toàn cầu, nhưng vẫn giữ được tính dân tộc đậm đà. Họ vẫn phát huy vẻ đẹp của một thời anh hùng, bất khuất, trung hậu, đảm đang và còn mang vẻ đẹp về trí tuệ. Nhiều chị em là những giáo sư, tiến sĩ, nhà khoa học, kỹ sư, bác sĩ … ngang hàng hoặc vượt nam giới. Những hoa hậu, á hậu, hoa khôi, người đẹp thời trang hôm nay là những sinh viên các trường Đại học, Cao đẳng, biết hát hay, múa giỏi, trả lời ứng xử tinh thông. Họ không còn là những người đẹp trong cung cấm xưa để điểm tô cho ngai vàng phong kiến. Họ đang viết tiếp trang sử oanh liệt của Bà Triệu, Bà Trưng dưới thời đại mới, và họ có mặt khắp nơi trên mọi nẻo đường của Tổ quốc.

        Vẻ đẹp của người PNVN in dấu ấn đậm trong thơ ca, nhạc, họa, điêu khắc… và mãi bất tử với thời gian. Họ đã góp phần làm nên vẻ đẹp của văn hoá dân tộc.  Chúng ta hãy cùng chia sớt nỗi đau của các mẹ, các chị trong quá khứ, và cùng vui, cùng tự hào với những gì mà các mẹ, các chị đã góp phần làm nên vẻ đẹp của phụ nữ trong cuộc sống hôm nay và mai sau.